Zatrudnienie na etacie bez wynagrodzenia
Odpłatność wykonywania pracy jest jedną z fundamentalnych cech stosunku pracy, który łączy pracodawcę oraz pracownika. Kodeks pracy nie przewiduje nieodpłatnego wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę oraz uniemożliwia zrzeczenie się wynagrodzenia. Przysługuje ono jednak za pracę wykonaną, co oznacza, iż niektóre okresy zatrudnienia nie będą pokrywać się z okresami płatnej pracy etatowej. Klasycznym przykładem, gdy pozostajemy zatrudnieni, a wypłacanie wynagrodzenia jest wstrzymane to urlop bezpłatny. Efektem udzielenia bezpłatnego urlopu jest:
- brak obowiązku świadczenia pracy oraz proporcjonalne zmniejszenie wymiaru urlopu wypoczynkowego po powrocie do pracy,
- brak obowiązku wypłacania wynagrodzenia za wykonaną pracę.
Stosunek pracy w takim wypadku można powiedzieć, iż ulega zawieszeniu, ale nie rozwiązaniu. Wraz z zakończeniem urlopu obowiązki wynikające ze stosunku pracy obowiązują zarówno pracodawcę, jak i pracownika.
Urlop wychowawczy z możliwością pracy
Udzielany jest wyłącznie na wniosek zainteresowanego pracownika, aby mógł opiekować się swoim dzieckiem. Warunkiem skorzystania z takiej formy urlopu jest co najmniej 6-miesięczny okres zatrudnienia. Urlop wychowawczy oznacza z zasady zrzeczenie się prawa do wynagrodzenia. Jednakże wciąż istnieje możliwość pracy zarobkowej w tym czasie u tego samego pracodawcy lub u innego. Praca nie może jednak oznaczać uniemożliwienia zajmowania się dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego.
Zawiniony zastój
Brak możliwości wykonywania swoich obowiązków może być związany z przestojem w firmie. Pracownik, pozostając w gotowości do podjęcia pracy, nie może świadczyć pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Przestój w zakładzie nie uprawnia pracodawcę do odebrania prawa do wynagrodzenia pracownika. Przestojem zawinionym nazywamy umyślne działanie pracownika lub niedbalstwem w związku z wykonywaniem obowiązków. Bez względu na przyczynę przestoju pracodawca może wskazać inną pracę, którą może wykonywać dany pracownik. Jeśli winnym przestoju jest pracownik, to przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie za wykonaną pracę.
Niepłatne zwolnienia z rekompensatą
Jeśli zaistnieją przesłanki przewidziane prawem, to pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika np. nieusprawiedliwione nieobecności. Tzw. rozporządzenie o zwolnieniach wskazuje rodzaje zwolnień oraz te, które pozostają bez prawa do wynagrodzenia. W przypadku reszty pracownikowi przysługuje stosowna rekompensata za zwolnienie. Pracodawca w regulaminie może wprowadzić jedynie korzystniejsze warunki aniżeli te, które zostały zawarte w normach prawnych.
Zakaz zrzeczenia wynagrodzenia
Zadaniem norm prawnych było stworzenie gwarancji otrzymywania wynagrodzenia przez pracownika. Główną przyczyną ustanowienia tejże gwarancji jest funkcja alimentacyjna wynagrodzenia, która jest nierozerwalnie związana z rolą wynagrodzenia, które ma zaspokoić podstawowe potrzeby związane z życiem. Wynagrodzenia nie możemy również przenieść na inną osobę, jako że odpłatność jest cechą konstytutywną stosunku pracy. Wszelkie działania podejmowane w tym zakresie są z punktu widzenia prawa bezskuteczne.
Kodeks Cywilny w przypadku umowy zlecenia wskazuje, iż jest dopuszczalne, aby wykonać daną pracę nieodpłatnie. Odpłatność w przypadku umowy zlecenia nie została uznana za kluczowy warunek jej wykonania. Jednakże wymagane jest, aby w umowie zleceniu jednoznacznie wskazać, iż dana praca zostanie wykonana nieodpłatnie. Wola przyjmującego zlecenie jest najistotniejszym elementem, który potwierdza charakter wykonywanego zlecenia. Brak zawarcia wynagrodzenia w umowie zleceniu nie oznacza automatycznie nieodpłatności jego wykonywania.
Data publikacji: 2018-06-04